Atherosclerose (aderverkalking of eigenlijk slagaderverkalking) is de naam voor het dichtslibben van de slagaderen. Ons lichaam is voor een groot deel zelfherstellend. Dat is prachtig, maar heeft soms ook nadelen.
Zodra namelijk de wand van een bloedvat beschadigd raakt om wat voor een reden dan ook, voelen onder meer bloedplaatjes zich geroepen dit te herstellen. Ze klonteren er samen en vormen vervolgens een mooi plekje voor bijvoorbeeld Low-density-lipoproteïnen (LDL) of kalk om zich er te nestelen.
De LDL-deeltjes (slecht cholesterol) dringen makkelijk door tot de binnenbekleding van het bloedvat vanwege de kleine afmeting.
Bij een te hoog gehalte van cholesterol ontstaat onder het endotheel, waar bindweefsel en spiercellen zitten, een ophoping van LDL-deeltjes in de bloedvatwand.
Het bloed bevat een speciale soort witte bloedcellen (macrofagen) die een `opruimfunctie’ hebben. Macrofagen ruiken als het ware de opgehoopte LDL-deeltjes onder het endotheel van het bloedvat, en gaan erop af om het LDL weer op te ruimen.
Er liggen dan echter zoveel LDL-deeltjes dat het de macrofagen niet meer lukt om ze allemaal op te ruimen. De macrofagen proppen zich letterlijk vol met LDL-deeltjes, sterven daardoor af en blijven onder het endotheel liggen.
Deze dode cellen trekken nog meer macrofagen aan om op te ruimen waarmee het proces zich herhaalt.
Ontstaan van plaque
Na verloop van tijd ontstaat er onder het endotheel een ophoping van dode cellen, bindweefsel, macrofagen,cholesterol en vet. Dit wordt de atheroombrij van de atherosclerotische plaque genoemd. Deze vetachtige massa kan soms ook verkalken waardoor het endotheel verder naar binnen wordt gedrukt.
Op deze manier ontstaat er een vernauwing van het bloedvat waardoor het erachter liggende weefsel te weinig van zuurstofrijk bloed wordt voorzien. Het weefsel kan doordat er te weinig zuurstof bijkomt beschadigd raken. Dit proces staat bekend onder de naam aderverkalking of atherosclerose.
Aderverkalking treedt op in slagaders, vooral op plaatsen waar het bloed snel stroomt, bijvoorbeeld op aftakkingen. Slagaderverkalking is dus eigenlijk de juiste naam, maar in de praktijk spreekt men vaak over aderverkalking.
Het hier en daar nog wel eens geschetste beeld van een bloedvat dat aan de binnenkant dichtslibt (zoals een afvoer dichtslibt) met vetachtig of kalkachtig materiaal is niet juist. Bij aderverkalking is de bloedvatvernauwing het gevolg van een langzaam groeiend gezwel in de bloedvatwand.
Aderverkalking is een zeer dynamisch proces dat van allerlei factoren afhangt waarbij de gezondheidstoestand van het endotheel een grote rol speelt.
Niet alleen LDL-deeltjes beschadigen het endotheel, ook hoge bloeddruk, suikerziekte en roken hebben een slechte invloed op deze essentiële cellaag. De nauwe bloedvaten rond het hart (kransslagaders) en in de hersenen zijn erg gevoelig voor aderverkalking. Door de vernauwing van een bloedvat wordt het endotheel uitgerekt en kan makkelijk scheuren.
Er ontstaat dan een wond waarop het bloed een bloedstolsel (trombus) vormt. Zo kan een bloedvat plotseling helemaal afgesloten worden waardoor zuurstoftekort ontstaat.
- endotheel
- ophoping cholesterol
- verkalkte kern
- bindweefsellaag
- spierlaag
Symptomen aderverkalking
Doordat de vaten een mindere doorstroom hebben kunnen de organen minder goed van zuurstof worden voorzien. Op den duur verliest de wand van de slagader zijn elasticiteit en wordt bros en hard.
Slagaderverkalking is een ernstige aandoening en kan heel gevaarlijk zijn. Afhankelijk van de plaats in het lichaam waar de vernauwing zich voordoet, kunnen er verschillende symptomen ontstaan:
- Bij vernauwing van hartkransslagaders: Angina pectoris (pijn op de borst) of bij volledige afsluiting zelfs een hartinfarct.
- Bij vernauwing van hersenslagaders: vergeetachtigheid, hoofdpijn, concentratiestoornissen, bij afsluiting een herseninfarct (‘beroerte’).
- Bij vernauwing van de beenslagaders: koude voeten, pijn in het been die tijdens het bewegen ontstaat (het zogeheten ‘etalagebeen’).
Raadpleeg in alle gevallen uw dokter bij twijfels!